Grad Aiken, u američkoj saveznoj državi Južna Karolina, pogodio je bizaran događaj koji više liči na scenu iz naučno-fantastičnog filma. Na području bivšeg nuklearnog postrojenja Savannah River Site (SRS) otkriveno je radioaktivno gnijezdo osa. Iako stvarne ose nisu pronađene, gnijezdo je zračilo deset puta većim nivoom radijacije od dopuštene granice prema saveznim propisima.
Otkriće je objavljeno u novom izvještaju američkog Ministarstva energetike (DOE) 27. jula, dok se sam incident dogodio 3. jula. Gnijezdo je pronađeno tokom rutinske inspekcije, na stubu u blizini rezervoara s tekućim nuklearnim otpadom.
Gnijezdo zaraženo starom kontaminacijom
Iako ovakvo otkriće može izazvati paniku, zvaničnici tvrde da nije došlo do curenja iz obližnjih spremnika. Umjesto toga, vjeruju da je gnijezdo postalo radioaktivno zbog tzv. „naslijeđene kontaminacije“ – ostataka zračenja iz vremena kada je ova lokacija služila za proizvodnju nuklearnog oružja tokom Hladnog rata.
“Gnijezdo osa je poprskano sredstvom za uništavanje insekata, zatim zapakovano kao radioaktivni otpad. Tlo i okolno područje nisu bili kontaminirani“, navodi se u izvještaju DOE-a.
Predstavnik Ministarstva energetike rekao je za NewsNation da bi same ose, da su bile prisutne, nosile mnogo manju količinu radijacije u poređenju s gnijezdom.
Međutim, nezavisni posmatrači nisu zadovoljni službenim objašnjenjem. Grupa za nadzor pod nazivom Savannah River Site Watch kritikovala je izvještaj kao “nepotpun”, navodeći da ne daje odgovore na ključna pitanja: odakle tačno potječe kontaminacija, kako su ose uopće bile izložene radijaciji i postoji li mogućnost da ima još radioaktivnih gnijezda?
“Bijesan sam kao osa što SRS nije objasnio odakle dolazi radioaktivni otpad, niti da li postoji curenje iz spremnika o kojem javnost treba znati,” rekao je Tom Clements, izvršni direktor grupe, za Associated Press.
Prema informacijama organizacije Savannah River Mission Completion, koja trenutno upravlja kompleksom SRS, gnijezdo je pronađeno unutar F-Area Tank Farm – kompleksa koji sadrži 22 masivna podzemna rezervoara, u svakom od kojih se nalazi između 750.000 i 1,3 miliona galona radioaktivnog otpada.
Savannah River Site pokriva površinu od 310 kvadratnih milja i osnovan je ranih 1950-ih godina s ciljem proizvodnje plutonijuma i tricija za nuklearno oružje. Nakon završetka Hladnog rata, prioriteti su preusmjereni na sanaciju okoliša, upravljanje nuklearnim materijalima i istraživanje.
Prema Savannah River Mission Completion, tokom desetljeća je proizvedeno više od 165 miliona galona tekućeg nuklearnog otpada, koji je isparavanjem smanjen na oko 34 miliona galona. Od ukupno 51 podzemnog spremnika, 43 su još uvijek u upotrebi, dok je osam zatvoreno.
Zvaničnici su priznali da je objava izvještaja o gnijezdu odgođena kako bi se incident dodatno analizirao u kontekstu sličnih slučajeva kontaminacije divljih životinja, ali i zbog poštivanja stroge federalne procedure.
“Nije bilo potrebe za dodatnim mjerama na terenu. Nema utjecaja na druge aktivnosti i operacije,” zaključeno je u službenom izvještaju DOE-a.
