Astronomi su provirili kroz atmosferu WASP-a 121b, planeta koji se također naziva Tylos, kombinirajući sve četiri teleskopske jedinice vrlo velikog teleskopa Europskog južnog opservatorija sa sjedištem u Čileu, i razaznali stratifikaciju slojeva s različitim hemijskim sastavima i intenzivnim vjetrovima.
Do sada su naučnici bili u mogućnosti odrediti hemijski sastav atmosfere za neke planete izvan našeg Sunčevog sistema, tzv. egzoplanete, no bez mapiranja njihove vertikalne strukture ili rasporeda hemijskih elemenata.
WASP-121b spada u ‘ultravruće Jupitere’, klasu velikih plinovitih planeta koji kruže blizu svoje zvijezde domaćina, što ih čini iznimno vrućima. Njegova se atmosfera uglavnom sastoji od vodika i helija, kao i Jupiterova, najveće planete našeg Sunčevog sistema. Ali atmosfera WASP-121b nije nalik ničemu što je dosad viđeno.
Naučnici su razaznali tri sloja. Donji sloj WASP-a 121b karakterizira prisutnost željeza u plinovitom obliku zbog topline atmosfere. Srednji sloj karakterizira prisutnost natrija, gornji je sloj sastavljen uglavnom od vodika, a dio tog sloja nestaje u svemir.
‘Ova struktura nikada prije nije promatrana i u sukobu je s aktualnim predviđanjima o tome kako bi se atmosfere trebale ponašati’, objašnjava astronomica Julia Victoria Seidel iz Evropskog južnog opservatorija i Lagrange Laboratorija na Observatoriju Azurne obale u Francuskoj, glavna autorica studije objavljene ove sedmice u časopisu Nature.
Istraživači su također otkrili titan u plinovitom obliku u atmosferi ove planete, a na Zemlji metali željezo i titan ne postoje u atmosferi jer su u čvrstom agregatnom stanju zbog nižih temperatura naše planet u odnosu na WASP-121b.
WASP-121b se nalazi oko 900 svjetlosnih godina od Zemlje. Svjetlosna godina je udaljenost koju svjetlost prijeđe u godini, 9,5 biliona km. Strana okrenuta prema zvijezdi ima temperaturu od oko 2700 stepeni Celzijusa, a druga je na oko 1250 stepeni Celzijusa. Planet završi orbitu za 1,3 dana.
Mogućnost razaznavanja strukture atmosfere nekog egzoplaneta mogla bi biti korisna u potrazi za planetima na kojima bi moglo biti života.
‘Ovakve detaljne studije neophodne su za kontekst našeg mjesta u svemiru’, rekla je Seidel. ‘Je li klima na Zemlji jedinstvena? Mogu li teorije koje izvodimo iz naše jedine podatkovne tačke, Zemlje, zapravo objasniti cijelu populaciju egzoplaneta?’
‘Našom smo studijom pokazali da se klime mogu ponašati znatno drugačije od predviđenih. Vani postoji mnogo više raznolikosti od onoga što imamo kod kuće’, zaključuje Seidel.
