Nikotinske vrećice ne sadrže duvan i svrstavaju se u proizvode smanjene štetnosti u odnosu na tradicionalne cigarete.
To je bitno naglasiti zbog čestih nedoumica među građanima, budući da mnogi stavljaju znak jednakosti između nikotinskih vrećica i snusa.
Očitu razliku možemo objasniti i na primjeru koji je poznat cjelokupnoj javnosti. Svi ćemo se složiti, prvi mobilni telefon, pozamašni uređaj sa kraja devedesetih godina prošlog vijeka koji smo nazivali i cigla, nema puno sličnosti s današnjim višenamjenskim pametnim telefonima, ali i sadašnje uređaje zovemo mobilni telefoni ili mobiteli.
Ovi moderni uređaji evoluirali su iz jednostavnih komunikacijskih alata u moćne mini-računare, kamere i centar za aplikacije koje su duboko ukorijenjene u naše svakodnevne živote. Dakle, bez obzira na trajni pojam mobilni telefon, ovi uređaji nemaju veze jedan sa drugim. Isto važi i za razliku između snusa i nikotinskih vrećica.
Oba proizvoda su bezdimni duvanski proizvodi, ali se značajno razlikuju u svom sastavu i tehnologiji njihove proizvodnje.
Uprkos tome, u našoj zemlji često se koristi naziv snus bez razmišljanja o tome da li se o tom proizvodu zaista radi i da li se pogrešno naziva sasvim drugi, karakteristikama različit proizvod.
Suština je jednostavna: kada kažemo snus onda mislimo na duvanske vrećice za oralnu upotrebu, koje su, osim u Švedskoj, zabranjen proizvod širom EU.
Sasvim druga kategorija proizvoda nove generacije su nikotinske vrećice. One su primjer proizvoda nove generacije bez sagorijevanja duvana koji imaju važnu ulogu u borbi protiv pušenja, a po mnogima su i vid pomoći, koji djeluje kod smanjenja, ali i potpunog prestanka pušenja.
Pedijatar i pulmolog dr Branislav Lolić ističe da su u proteklih nekoliko godina među pušačima, kao i onima koji to više ne žele da budu, sve zastupljeniji manje rizični bezdimni proizvodi u koje, između ostalog, spadaju e-cigarete, grijani duvanski proizvodi, kao i nikotinske vrećice.
“Nikotinske vrećice su legalan i dostupan proizvod u EU, pa samim tim i u BiH. Iako se koriste slično kao snus, one ne sadrže duvan, a stručnjaci ga svrstavaju u proizvode smanjene štetnosti koji imaju ulogu i u borbi protiv pušenja, pa samim tim i jednim vidom podrške kod smanjenja, ali i potpunog prestanka konzumiranja cigareta. Međutim, pošto se radi o proizvodu koji u sebi sadrži nikotin, on definitivno mora biti nedostupan maloljetnicima. Kao doktor smatram da nam je u ovom slučaju prioritetna edukacija i regulacija ovakvih proizvoda”, ističe dr Lolić.
Dakle, da zaključimo: nikotinski proizvodi za oralnu upotrebu predstavljaju sljedeću generaciju nikotinskih proizvoda bez dima i duvana.
Treba pritom podsjetiti i da je, prema izvještaju Komisije za oralni nikotin iz 2020. godine, koncept smanjenja štete potvrđen u članku 1. Okvirne konvencije Svjetske zdravstvene organizacije o kontroli duvana (FCTC).
Bitno je napomenuti i da, u kontekstu konzumacije duvanskih i nikotinskih proizvoda od strane punoljetne populacije, kategorizacija prema štetnosti je od najštetnijeg sagorijevanja duvana do proizvoda mnogo niže štetnosti upotrebe nikotina bez dima sa ili bez duvana, u šta spadaju vape proizvodi i savremeni proizvodi za oralnu konzumaciju.
Naime, s obzirom na dokazanu manju štetnost novih kategorija proizvoda, naučno je prihvaćen koncept tzv. kontinuuma štetnosti koji svim duvanskim i nikotinskim proizvodima dodjeljuje konkretnu poziciju u kontinuumu prema njihovoj relativnoj štetnosti: cigarete, cigare i slični proizvodi kod kojih sagorijeva duvan prilikom korištenja su na jednoj strani kontinuuma štetnosti, dok su nikotinski i duvanski proizvodi kod kojih nema sagorijevanja jasno podijeljeni na drugoj strani tog kontinuuma, zbog višestruko manje štetnosti.
Ovo je, dakle, kategorija proizvoda koja ima sve preduslove da postane faktor promjene u kontroli duvana i smanjenju štetnih posljedica po zdravlje.
Dakle, za ukupnu dobrobit javnog zdravlja i zdravstva, trend prelaska odraslih osoba sa visokorizičnih duvanskih proizvoda za pušenje na niskorizične bezdimne proizvode, u šta spadaju vape proizvodi i savremeni proizvodi za oralnu konzumaciju, bio bi koristan.
Podsjetimo, prema naučno utemeljenim dokazima istraživačke mreže Cochrane, gdje se može izračunati efekat prelaska pušača na e-cigarete u zemljama regije, broj pušača u BiH koji potencijalno mogu prestati pušiti uz e-cigarete ako se aktivno potaknu na ovu alternativu, iznosi 80.400, što je trostruko više od procijenjenog broja pušača koji samostalno ili uz dostupne terapije prestaje pušiti svake godine u BiH. Sama ova brojka ulijeva nadu da bi se kroz nekoliko godina značajno unaprijedila javna zdravstvena statistika u BiH.
Treba znati i da, za razliku od pojedinih zemalja u Evropi, u našoj regiji još uvijek nedostaju aktivne mjere smanjenja štete od pušenja, te se bilježe tradicionalno visoke stope pušenja. Kada je riječ o BiH, procijenjeno je da prosječan udio pušača u populaciji iznosi više od 40 odsto (nešto više od čak 1,3 miliona pušača).
Najbolji primjeri zemalja gdje je upotreba proizvoda nove generacije (a jedan od njih su i nikotinske vrećice) uvedena u praksu je Švedska, koja je jedna od najuspješnijih država u borbi protiv pušenja.
Švedski stručnjaci objašnjavaju da njihov model podrazumijeva “ljudski pristup odraslim pušačima”, kojim im se omogućava veći pristup potencijalno manje štetnim proizvodima od cigareta s ciljem da se u prvoj fazi prebace na taj proizvod, a nakon toga lakše prestanu sa korištenjem bilo kakvog duvanskog ili nikotinskog proizvoda.
