Dok se svijet okreće prema Pacifiku, supersile sve češće odmjeravaju snage kroz tuđe ratove, sukob između Indije i Pakistana, dvojica komšija, nuklearno naoružana, sa krvavom historijom prerasta u više od regionalne krize. Posljednja eskalacija nasilja u Kašmiru, gdje su život izgubile desetine indijskih turista, izazvala je novi talas vojne mobilizacije. Međutim, ovoga puta pažnja nije usmjerena samo na konflikt sam po sebi, već na ono što se kroz njega testira: vrhunska vojna tehnologija dvije najveće sile današnjice – Kine i Zapada.
Kina, koja godinama ulaže milijarde u razvoj sofisticiranih vojnih sistema, konačno vidi priliku da njena oprema bude provjerena u stvarnom bojištu. Iako sama nije direktno uključena, Kina je gotovo sveobuhvatan vojni pokrovitelj Pakistana – preko 80% oružja koje koristi pakistanska vojska uvezeno je iz Kine. Tu su borbeni avioni J-10C, raketni sistemi, radari, protivvazdušna odbrana, pa čak i softver za upravljanje napadima baziran na umjetnoj inteligenciji. Ova oprema sada se nalazi među indijskim snagama, koje su posljednjih godina prešle iz sovjetske orbitale u savez sa SAD, Francuskom i Izraelom, te koje koriste francuske Rafale, ruske Suhoje i izraelske dronove.
Prema izvještaju CNN-a, u srijedu je došlo do najintenzivnijeg zračnog obračuna između dvije države u posljednje dvije decenije. Preko 120 borbenih aviona učestvovalo je u sukobu iznad regije Poonch, a u pitanju je bila “bitka na daljinu” – vođena radarima, elektronskim ometačima i dalekometnim raketama, netradicionalnim okršajima. CNN navodi da je prema izvorima bliskim pakistanskoj vojsci, pet indijskih aviona oboreno, uključujući i do tri francuska Rafalea. Indija odbacuje te tvrdnje, ali visoki zvaničnik francuskog Ministarstva odbrane, koji želi da ostane anoniman, za CNN je rekao da je “vrlo vjerovatno” da je jedan Rafale izgubljen tokom operacije, te da se provodi hitna istraga.
Ako se potvrdi da je kineski J-10C oborio francuski Rafale, to ne bi bio samo udarac za reputaciju zapadne vojne tehnologije, već i geopolitički signal.
CNN također ističe da je kineski vojni i politički vrh pažljivo analizirao svaki aspekt ovog sukoba. Peking možda šuti javno, ali sateliti, špijunski dronovi i vojni analitički timovi već sedmicama bilježe rezultate svakog napada i svake izgubljene letjelice.
“Za Kinu je ovo realna, nenajavljena vježba – bez jednog njihovog vojnika na terenu”, navodi vojni stručnjak u izjavi za CNN. I dodaje: “Oni sada mjere ne samo preciznost raketa, već i efikasnost elektronske dominacije, obavještajnu nadmoć i dugoročnu održivost logistike.”
Geopolitički kontekst je još kompleksniji. Indija je već godinama partner Zapada u okviru inicijative poput QUAD-a, i u očima Washingtona predstavlja bedem protiv kineske ekspanzije. Nasuprot tome, Pakistan je u sve dubljem zagrljaju Kine – kako kroz vojnu saradnju, tako i kroz ekonomske projekte u okviru “Pojasa i puta”. Islamabad je sve više izoliran od Zapada, naročito otkako su SAD optužile Pakistan da ne čini dovoljno u borbi protiv ekstremizma i zatražile jači nadzor nad njegovim nuklearnim arsenalom.
Ono što CNN zaključuje, i što potvrđuju brojni analitičari, jeste da se sukob u Kašmiru više ne može posmatrati samo kroz prizmu lokalne mržnje ili historijskih rana. Ovo je, zapravo, prvi otvoreni “proxy” okršaj gdje Zapad i Kina, iako neformalno, stavljaju svoje vojne proizvode na test – i to u realnim, smrtonosnim uslovima.
Za Pakistan, ovo je možda trenutak potvrde – da njihova vojska, opremljena kineskom tehnologijom, može parirati tradicionalno nadmoćnijoj indijskoj vojnoj sili. Za Kinu, ovo je pokazna vježba globalnih razmjera. A za Indiju – izazov koji može redefinirati njenu vojnu doktrinu i odbrambene prioritete. Ako se potvrde gubici, predstoji unutrašnja analiza: da li su milioni dolara uloženi u Rafale opravdani?
I konačno, za svijet? Ovo je podsjetnik da sukobi između regionalnih sila u 21. vijeku više nisu samo lokalni ratovi – oni su ogledala u kojima se prelamaju ambicije imperije, snaga algoritama i tržišni udari vojnoindustrijskih kompleksa.
