Život na Zemlji možda ima nevjerovatno daleko porijeklo. Iako su se, koliko znamo, čak i najraniji oblici života pojavili na samoj Zemlji, barem neki sastojci potrebni za stvaranje proteina i enzima koji čine DNK mogli su doći iz svemira. Organske supstance koje se nalaze širom svemira nisu nužno dokaz vanzemaljskog života, ali neki organski spojevi mogli bi to biti. Njihovo prisustvo u drugim zvjezdanim sistemima moglo bi nam dati uvid u to kako su se proteini i druge molekule spojile i omogućile nastanak života prije milijardi godina.
Koristeći opservatorij ALMA (Atacama Large Millimeter Array), tim istraživača na čelu s astronomom Abubakarom Fadulom iz Instituta Max Planck za astronomiju posmatrao je složene organske molekule u protoplanetarnom disku protosvijezde V883 Orionis. Moguće je da se planete i drugi objekti upravo formiraju u oblaku prašine i gasa oko ove mlade zvijezde – a zajedno s njima i složene organske molekule (COMs), koje se smatraju pretečama života.
Među njima su i etilen-glikol i glikolonitril, za koje se vjeruje da su po prvi put detektovani u svemiru.
Etilen-glikol ((CH₂OH)₂) je šećerni alkohol koji je toksičan za ljude ako se proguta, ali se smatra prebiotičkim, tj. prethodnikom života. Glikolonitril (HOCH₂CN) je ključan za formiranje nukleobaze adenin – jednog od osnovnih dijelova DNK i RNK – i takođe ima ovu ulogu.
“COMs se nalaze u toplim unutrašnjim omotačima oko protosvijezda, a ne u potpuno formiranim protoplanetarnim diskovima, jer su u ranijoj fazi gdje okolni oblak ima ključnu ulogu u formiranju i oslobađanju molekula”, navodi se u studiji koju su Fadul i tim nedavno objavili u časopisu The Astronomical Journal.
V883 Orionis se nalazi oko 1.305 svjetlosnih godina udaljeno, u sazviježđu Orion, i trenutno prolazi kroz fazu poznatu kao “akrecioni prasak”. Zvijezda postaje sve sjajnija, zagrijavajući gasni disk koji je okružuje, što omogućava ALMA teleskopu da bolje detektuje organske molekule. Ranije se vjerovalo da bi snažno zračenje i izbacivanje gasa tokom prelaska protosvijezde u mladu zvijezdu uništilo ove molekule, ali ALMA posmatranja pokazuju da COMs preživljavaju u toj ranoj fazi – pa čak i nastavljaju da se formiraju.
Vjeruje se da je etilen-glikol rezultat UV zračenja koje bombarduje molekul poznat kao etanolamin, koji je takođe nedavno otkriven u svemiru. Ovo otkriće pokazuje da etilen-glikol može preživjeti u uslovima sličnim onima u ranoj fazi Sunčevog sistema.
Kako se čestice prašine koje sadrže organske molekule privlače gravitacijom, one se spajaju i formiraju veće objekte – planetesimale – koji se kasnije mogu spojiti u planete. Na taj način se COMs mogu proširiti kroz cijeli planetarni sistem.
Međutim, ne stignu sve svemirske stijene postati planete. Komete su ostatci planetesimala koji su nastali na rubovima zvjezdanih sistema, i poznato je da sadrže i jednostavne i složene organske molekule. One su možda i donijele prve organske spojeve na Zemlju, u doba kada su se objekti često sudarali u ranom Sunčevom sistemu. Led i njegov ciklus igraju važnu ulogu u formiranju i transformaciji organskih materija.
Zračenje zvijezda zagrijava komete i oslobađa molekule zarobljene u njihovom ledu, što omogućava njihovo otkrivanje putem spektroskopije. Izboji topline koje emituje V883 Orionis dovoljni su da zagriju zaleđene regije i oslobode molekule u prostor. ALMA je tako uspjela da detektuje etilen-glikol i glikolonitril pomoću radio talasa, a istraživači sada sumnjaju da u tom sistemu postoji još kompleksnijih organskih molekula koji bi mogli predstavljati temelje budućeg života.
“Iako je ovaj rezultat uzbudljiv, još nismo u potpunosti razlučili sve signale koje smo detektovali u spektrima”, rekla je Kamber Schwarz, koautorica studije iz Max Planck instituta, u nedavnom saopćenju za javnost. “Podaci veće rezolucije potvrdiće postojanje etilen-glikola i glikolonitrila, a možda i otkriti još kompleksnije hemijske spojeve koje do sada nismo uspjeli identifikovati.”
