Već skoro deset godina naučnici pokušavaju razumjeti prirodu misterioznih signala zabilježenih ispod antarktičkog leda. Te neobične pojave prvi je detektovao NASA-in eksperiment ANITA (Antarctic Impulsive Transient Antenna), čiji je cilj bio otkriti visokoenergetske kozmičke čestice, tačnije neutrine (subatomske čestice bez električnog naelektrisanja, vrlo male mase, koje se kreću brzinom bliskom brzini svjetlosti), piše CNN.
Tokom četiri misije između 2006. i 2016., eksperiment je iz balona iznad Antarktike zabilježio neobične radio talase. Umjesto da dolaze odozgo, kako se očekivalo, dva signala su zabilježena iz smjera ispod horizonta, kao da su prošla hiljade kilometara kroz unutrašnjost Zemlje. To je, prema zakonima fizike, nemoguće jer bi takvi signali bili apsorbovani u stijeni.
Naučnici iz ANITA tima zaključili su da ono što su zabilježili nije moguće objasniti postojećim razumijevanjem fizike čestica.
Iako su ANITA-in podaci izazvali veliko interesovanje, drugi eksperimenti nisu uspjeli potvrditi detekciju tih neobičnih signala. Među njima je Opservatorij Pierre Auger u Argentini, jedan od najvećih i najosjetljivijih detektora visokoenergetskih kozmičkih zraka na svijetu. Njegovi naučnici analizirali su preko deset godina podataka, ali nisu pronašli ništa slično.
„Naše novo istraživanje pokazuje da takvi signali nisu zabilježeni u eksperimentima poput Pierre Augera“, rekla je astrofizičarka Stephanie Wissel sa Univerziteta Penn State.
Fizičar Justin Vandenbroucke sa Univerziteta Wisconsin dodao je: „Da su ANITA-ini signali stvarni i redovni, i Auger bi ih morao vidjeti, a nije.“ Slična situacija je i sa eksperimentom IceCube, koji koristi mrežu detektora postavljenih duboko u antarktički led. Iako je veoma osjetljiv, ni IceCube nije registrovao takve signale.
Jedna od mogućnosti koju naučnici razmatraju jeste da su signali potekli od rijetkog tipa neutrina, tau neutrina. Ova čestica u raspadu može proizvesti tau lepton (poznat kao tau čestica ili tauon) i ponovo se regenerisati, što bi teoretski omogućilo prolazak kroz veće količine materijala. No, ni ta teorija ne objašnjava u potpunosti ANITA-in podatak jer bi signal trebao dolaziti pod manjim uglom.
„Za tau neutrine očekujemo kut ulaska od jedan do pet stepeni ispod horizonta“, objasnila je Wissel. „U ovom slučaju radi se o uglu od 30 stepeni, što je previše da bi čestica prošla bez gubitka energije.“
Uprkos brojnim pokušajima da se signali objasne, odgovor još nije pronađen. Naučnici ne odustaju. U pripremi je novi eksperiment pod nazivom PUEO (Payload for Ultra-High Energy Observations), koji će takođe biti lansiran iznad Antarktike. Let balonom je planiran za decembar, a nova oprema biće deset puta osjetljivija od ANITA-e.
„Uz PUEO ćemo imati bolju osjetljivost i možda ćemo konačno shvatiti o čemu se radi“, rekla je Wissel i dodala: „Najvjerovatnije je riječ o nekom trivijalnom fizičkom efektu koji još nismo prepoznali. No, dok ne isključimo sve mogućnosti, nastavljamo tražiti odgovore.“
