Oluje i poplave koje su prošle godine harale Evropom pogodile su 413.000 ljudi, navodi se u izvještaju koji ukazuje da je zagađenje fosilnim gorivima natjeralo kontinent da prođe kroz najtopliju godinu ikada zabilježenu.
Dramatične scene automobila naslaganih na poplavljenim ulicama i mostova koje su odnijele bujice viđene su širom Evrope tokom 2024. godine. Prema izvještaju State of the Climate in Europe, 30% evropske riječne mreže imalo je “visok” nivo poplava, dok je 12% prešlo prag “ozbiljnih” poplava, piše Guardian.
Najrazorniji primjeri bili su poplave koje su u septembru pogodile centralnu Evropu i one koje su u oktobru zahvatile istočnu Španiju. Te dvije katastrofe odgovorne su za više od 250 od ukupno 335 smrtnih slučajeva uslijed poplava u Evropi u 2024. godini.
Prethodne studije pokazale su da su ove katastrofe bile snažnije i vjerovatnije upravo zbog globalnog zagrijavanja, koje omogućava oblacima da ispuste veću količinu padavina.
Celeste Saulo, generalna direktorica Svjetske meteorološke organizacije (WMO), izjavila je da “svaki dodatni djelić stepena” porasta temperature ima značaj, te da se društva moraju prilagoditi sve toplijem svijetu.
“Napredujemo, ali moramo ići dalje i brže,” kazala je. “I moramo ići zajedno.”
Izvještaj, koji su u utorak objavili klimatska služba Copernicus Evropske unije i WMO, pokazuje da su brojevi dana s “jakim”, “vrlo jakim” i “ekstremnim toplotnim stresom” bili drugi najviši u historiji mjerenja.
Jugozapadna Evropa doživjela je najduži toplotni val zabilježen u julu 2024. godine, s temperaturama koje su 13 dana zaredom zahvatile više od pola regiona. Visoke temperature širom kontinenta doprinijele su i razornim požarima koji su pogodili 42.000 ljudi. Oko četvrtine ukupne opožarene površine u Evropi prošle godine potječe iz Portugala, gdje je u samo jednoj sedmici u septembru izgorjelo oko 110.000 hektara.
Friederike Otto, klimatologinja s Imperial College London i suvoditeljica inicijative World Weather Attribution, koja nije učestvovala u pisanju izvještaja, izjavila je da dokument “jasno prikazuje patnju koju stanovništvo Evrope već proživljava zbog ekstremnih vremenskih uslova” pri trenutnom globalnom zagrijavanju od 1,3°C iznad predindustrijskog nivoa.
“Na putu smo da dostignemo 3°C do 2100. godine,” upozorila je. “Samo se treba prisjetiti poplava u Španiji, požara u Portugalu ili prošlogodišnjih ljetnih toplotnih valova da bi se razumjela razorna moć tog nivoa zagrijavanja.”
Autori izvještaja naglašavaju “neobičan” kontrast između zapadne i istočne Evrope – dok je zapad bio pretežno vlažan i oblačan, istok je bio topao i sunčan. Tokovi rijeka bili su iznad prosjeka u zapadnim zemljama, a ispod prosjeka u istočnim. U nekoliko mjeseci prošle godine, Temza u Velikoj Britaniji i Loara u Francuskoj zabilježile su najveće protoke u posljednjih 33 godine.
Svi evropski glečeri zabilježili su gubitak mase, dok su oni u Skandinaviji i na Svalbardu izgubili više mase nego ikada prije. Također su zabilježene visoke temperature sjeverno od Arktičkog kruga, kao i najviša temperatura morske površine u Mediteranu.
Froila Palmeiro, klimatologinja iz Euro-mediteranskog centra za klimatske promjene, koja nije bila uključena u izvještaj, izjavila je da ekstremi “ne samo da direktno pogađaju ekosisteme, već i utiču na vremenske obrasce širom Evrope.”
Evropa se zagrijava dvostruko brže od globalnog prosjeka, ali je također brže smanjila emisije stakleničkih plinova nego druge velike ekonomije. EU planira da postigne nultu neto emisiju gasova staklene bašte do 2050. godine, a očekuje se i da će ove godine najaviti cilj smanjenja emisija za 90% do 2040.
Thomas Gelin, klimatski aktivista Greenpeacea u EU, kazao je da izvještaj pokazuje kako su političari propustili da pozovu fosilne kompanije na odgovornost i zaustave širenje njihovih zagađujućih poslova.
“Jedini dijelovi Evrope koji se ne kuvaju u toplotnim talasima bivaju saprani u poplavama,” rekao je. “EU hitno mora ažurirati svoje klimatske ciljeve kako bi odražavali naučnu realnost i kao prvi korak zaustaviti nove projekte fosilnih goriva – put ka potpunom napuštanju istih.”
